Hâkim ve savcı arasındaki fark, hem çok merak edilen hem de sıkça karıştırılan bir konudur. Özellikle halk arasındaki durumu ile hukukçuların arasında bilinen farklılıklar olabilir.
Hukuk fakültesine giren bir öğrenci ‘hakim mi olsam savcı mı?’ sorusunu sorabilir. Fakültenin ilk başlarında aslında ben hakim olmayı düşünüyorum ya da savcı olmayı düşünüyorum derken fakülte bittiğinde fikri tabii ki değişebiliyor. Burada, hakim ve savcı arasında birkaç tane önemli farkı sayacak olursak, birincisi bu iki meslekte de maaşların aynı olduğunu söyleyebiliriz. İkinci durumdan bahsedecek olursak, hakim hiç kimseye bağlı değildir. Hakimseniz tamamen bağımsızsınız. Ancak cumhuriyet savcısıysanız, cumhuriyet savcısı başsavcıya bağlıdır. Hâkimin önüne bir dava dosyası geldiyse, o dosya artık onun yetki alanındadır. Bu nedenle, dosyayı başka bir hâkime devretmek ya da elinden almak kolaylıkla yapılabilecek bir şey değildir. Ama cumhuriyet savcısıysanız bağlı olduğunuz başsavcı sizden o dosyayı alıp başka bir savcıya verebilir. Hakim ve savcı arasındaki önemli farklardan bir tanesi de şudur: Hakimlik sınavını kazandınız ve hakimliği tercih ettiniz, hakim olarak da göreve başladınız. Sulh hukuk mahkemesinde hukuk davasına bakabilirsiniz, iş mahkemesinde iş davasına bakabilirsiniz, aile mahkemesinde boşanma davasına bakabilirsiniz, tapu ile ilgili davalara bakabilirsiniz ve birçok hukuk davasıyla karşılaşabilirsiniz. Ya da hakim olarak size sulh ceza, asliye ceza ya da ağır cezada hakimlik düşebilir ve ceza davalarına bakmak durumunda da olabilirsiniz. Yani, hakim olursanız, hukukla ilgili birçok dalda olduğu gibi, cezayla ilgili de davalarda görev alma ihtimaliniz olur. Ancak cumhuriyet savcısı olursanız durum değişir. Sadece ceza davalarıyla ilgilenirsiniz ve cumhuriyet savcısı olduğunuzda, önünüze bir hukuk davası gelmediği gibi, siz sadece davanın bir kısmında görev yaparsınız. Siz iddianameye hazırlarsınız ve dersiniz ki, bu kişi 8 yılla yargılansın. Hakim o kişiyi belki de beraat ettirebilir ya da o kişiye 4 yıl hapis cezası verebilir; Siz 8 yılla yargılanmasını istemenize rağmen. Hatta şu da olabiliyor: Siz diyorsunuz ki, bu kişi 8 yılla yargılansın, böyle bir suç işlemiş. Hakim aslında sizin düşündüğünüzün üstünü de düşünebilir ve diyebilir ki, aslında bu 12 yılla yargılanmalı diyebilir.
Bu anlamda cumhuriyet savcısının, çok önemli bir görevi vardır. Biraz daha kolluğa yakındır. Bir konudan daha bahsedeyim, cumhuriyet savcısı ile ilgili. Halk arasında, daha havalı olarak da görülür. Yani, cumhuriyet savcısı deyince insanların gözünde daha farklı bir figür vardır; hakim deyince farklı bir figür vardır. Birinin diğerine üstünlüğü olmamakla beraber, özellikle “bu meslek daha iyi” ya da “bu meslek daha havalı” ya da “bu meslekte kişi daha rahat eder” gibi bir ayrım yapmıyoruz. Önemli olan, adaletin tecellisidir. Hakim ya da savcılık… Tabii ki burada karar sizin.